AKIL VE ZEKA OYUNLARININ ÖĞRENCİLER ÜZERİNDEKİ KATKILARI

 

Çocukların sağlıklı bir gelişim süreci geçirmelerinde en önemli öğelerden biri oyundur.  “Bir dizi kural dâhilinde amaçlarına ulaşmak isteyen, iş birliği yapan veya rekabet hâlindeki karar vericiler tarafından yürütülen bir faaliyet” olarak tanımlamaktadır

“İnsanın çevresine uyum sağlayabilmesi için yeni davranışlar kazanması veya eski davranışlarını değiştirmesi” olarak tanımlanan “öğrenme”, son derece karmaşık bir olgudur. İnsanın olgunluk düzeyine uygun olarak, çevresi ile etkileşimi sonucu gerçekleşen öğrenme, doğumda başlar, yaşam boyu devam eder.

Sürekli olarak değişen dış dünyaya uyabilmek için yeni bilgiler edinme, eski bilgilerini duruma göre kullanabilme, insanı değer canlılardan üstün kılan zekâ ve öğrenme sayesinde mümkün olur.

Öğrenmenin gerçekleşmesinde, bireyin kendi yetenekleri ne kadar etkiliyse, eğitim anında kullanılan materyal, aile ortamı, okul, öğrenme ve öğretim yöntemleri de o kadar etkilidir. Bu nedenle gerek ailenin, gerekse okulun temel işlevi, bireye sadece birtakım temel bilgileri kazandırmak değildir. Asıl İşlevleri: Bireyin akademik eğitim aşamasında etkili öğrenme materyalleri ile katkı sağlamak, bireye edindiği bilgileri ihtiyacına göre kullanabilme ve geliştirebilme gücünü kazandırmak; her türlü yeniliğe ayak uydurabilecek, her yeni sorunu çözümleyebilecek bireyle yetiştirmektir.

 

Araştırmalar sonucunda, okulla ilgili faktörlerin öğrencilerin akademik başarısına etki büyüklüğü değeri 0.231 olarak bulunmuştur. Öğrenciyle ilgili faktörlerin öğrencilerin akademik başarısına etki büyüklüğü değeri 0.324 olarak bulunmuştur. Özel çalışmalar yani Akıl ve Zeka oyunları ile eğitimler öğrencilerin akademik başarısına etki büyüklüğü değeri 0.271 olarak bulunmuştur. Bu değerler değişkenler arasında anlamlı bir ilişki olduğunu göstermiştir. Çalışma sonucunda, öğrencilerin akademik başarısını etkileyen en önemli faktörlerin; sosyo-ekonomik durum, öz-yeterlik ve motivasyon ( özel çalışmalar) olduğu belirlenmiştir.

Akademik başarının öğrenme hızı, zeka gibi zihinsel etmenlerle, benlik saygısı, kişilik yapısı, öz-yeterlik, motivasyon ve ders çalışma alışkanlıkları gibi duyuşsal etmenlerle, anne baba tutumu, ailenin sosyo-ekonomik durumu, okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin yeterliliği ve tutumu gibi çevresel etmenlerle ilişkili olduğu farklı araştırmalar tarafından belirtilmektedir. Bu da gösteriyor ki Akıl ve Zeka oyunları öğrencilerin; zeka gelişimi etkisi, benlik kaybetme kaygısını azaltması, kişilik yapısının oturması, öz yeterliliğinin artmasına, motivasyon ve odaklanma üzerindeki katkılarıyla akademik başarının artmasında büyük katkı sağlamaktadır.

Öğrenmenin Gerçekleşmesinde Etkili Olan Faktörler

Motivasyon (güdülenme)

Öğrenmeyi sağlayan, öğrenmeyi teşvik eden koşullara motivasyon denir. Birey, belli bir bilgiyi neden öğrenmesi gerektiğini bilmeli, bu bilgiyi nerede, nasıl ve hangi amaçla kullanacağını kavramalı, bu bilgiye sahip olmanın kendisine ne kazandıracağını kestirebilmelidir. Öğrencinin iyi not alması veya bir sınavı başarması, bir yarışmayı kazanması; bireyin maddi ve manevi olarak ödüllendirileceğini bilmesi, motivasyon kaynaklarıdır. Takdir edilme, övülme, ödüllendirme, öğrenmeyi kolaylaştırır. Motivasyon ne kadar kuvvetli ise, öğrenme o kadar kolay ve süratli olur.

Yapılan araştırmalara göre Akıl ve Zeka oyunları ile haşır neşir olan öğrencilerin eğitim alanında daha çok motive oldukları gözlenmiştir.

 

Hazırlıklı Oluş:

Öğrenmenin kolay olabilmesi için: Birey, bedensel, zihinsel, duygusal ve sosyal açıdan o bilgiyi öğrenmeye hazır olmalıdır. Bireyin hazır olması: Sadece o bilgiyi özümleyecek olgunlukta olması değil, o bilgiyi öğrenmeye istekli ve hevesli olmasıdır. İnsan bir konuyu öğrenmeye ne kadar istekli ise o kadar çabuk öğrenir; pek istekli değilse az öğrenir, tamamen isteksizse zor öğrenir. İnsan ihtiyaç hissettiği, ilgi duyduğu, zevk alarak okuduğu konuyu daha kolay ve daha çabuk öğrenir.

Çocuğu öğrenme işine hazırlamada aileye de, öğretmene de pek çok görev düşer. Çocuk, doğduğu andan itibaren yaşına, gelişim düzeyine, yetenek ve ilgilerine uygun bir biçimde uyarılmalıdır. Akıl ve Zeka oyunları ile yapılan eğitimlerde çocukların daha istekli daha arzulu oldukları gözlenmektedir. Eğlenerek öğrenilen bilgiler daha kalıcı olmaktadır. Çocukların Akıl ve Zeka oyunları eğitimlerinde zevk aldıkları için öğrenmeye hazır durumda olurlar.

 Alıştırma – Tekrar

Birey, işi-konuyu tekrarladıkça öğrenir, tekrar ve alıştırma, bireyde öğrenilecek konuya yatkınlık sağlar. Öğrenmenin iyi ve kalıcı olması ancak alıştırma ve tekrar ile mümkün olur. Tekrar sayısı arttıkça, öğrenmede ilerleme görülür. Yalnız tekrarların sıkıcı olmamasına özen gösterilmelidir. Herhangi bir öğrenme için gerekli tekrar sayısı, bu tekrarların türü, tekrarların süresi, tekrarlar arasındaki zaman çok iyi ayarlanmalıdır.

 Alıştırma ve tekrar, öğrenmeyi kuvvetlendirir, pekiştirir, kalıcı kılar. Burada motivasyon önemli olduğundan, ödüllendirmeden yararlanılmalıdır.

Akıl ve Zeka oyunları ile öğrencilerin konu tekrarı için ideal bir sistem haline getirmek, eğitim veren eğitimcinin büyük etkisi vardır. Konuya göre uygun materyallerin tespit edilmesi, kolaydan zora doğru ilerlemesi, yaş gruplarına göre materyalleri düzenlenmesi gibi durumlara çok dikkat edilmesi lazım.

Bu da gösteriyor ki alıştırma ve tekrar konusunda en etkili eğitim metodu uygun materyaller ile yapılan egzersizlerdir.

Öğrenme Materyeli

Öğrenme sırasında öğrenilecek malzemenin türü ve özellikleri çok önemlidir. Genellikle anlamlı olan materyel anlamsız olana göre daha çabuk ve daha kolay öğrenilir. Kolay ve kısa materyel, güç ve uzun olandan daha çabuk öğrenilir, daha uzun zaman hatırda tutulabilir. Hoşa giden, ilgi uyandıran, heyecan veren materyel, zevk, ilgi ve heyecan kaynağı olmayan materyelden daha süratli öğrenilir, daha güç unutulur. Öğrenilen malzeme, bireyin yaşına, cinsiyetine ve kişisel özelliklerine uygun olduğu oranda kalıcı olur. İçeriği kavramadan ezberlenen materyel, unutulmaya mahkûmdur. Öğrenilen bilginin unutulmaması için çok iyi kavranması ve özümlenmesi şarttır. Öğretimin amacı, öğrenciye taşıyamayacağı kadar çok ve çeşitli bilgi vermek değil, ona birtakım temel kavramları kazandırarak ihtiyaç duyduğunda bilgileri nerede bulabileceğini ve bunlardan nasıl yararlanabileceğini öğretmektir. Önemli olan bilgileri çocuğun belleğine yığmak değil, belli bilgileri bir düzen içinde ve birbirleriyle bağlantılı olarak, bunlardan yararlanacak şekilde kazandırmaktır. Bu ilkelerin ışığı altında öğrenme materyelinin iyi seçilmesi, rastgele verilmemesi gerekmektedir.

Öğrenciye körü körüne ezberleyeceği materyeli sunmaktan kaçınmalı, onu düşünmeye, problem çözmeye iten materyel tercih edilmelidir. Ancak hiçbir sosyal bilgi, matematik ya da fen bilgisi konusu, ezber yoluyla öğrenilmeye çalışılmamalı, öğrenme materyeli anlaşılır hale getirilmelidir. Birey, ezber yoluyla kazandığı bilgiyi kullanamaz, ezberlenen bilgi bireyin gelişimine katkıda bulunamaz. Bu nedenle öğrenilecek materyelin seçiminde anlama, kavrama yeteneklerini harekete geçirenler tercih edilmelidir.

Burada Akıl ve Zeka Oyunları Eğitmenlerin faktörü öne çıkmaktadır. Öğrencilerin derslere göre ve konulara göre etkili eğitim materyalleri tespit ederek uygulamaya geçmelidir.

İyi tespit edilmiş eğitim materyalleri ile yapılan öğrenme kalıcı ve etkili olduğu öğrenciler üzerinde yapılan çalışmalar ile Milli Eğitim Bakanlığına sunulmuştur. Bu sebepten dolayı zekâ oyunlarının öğrencilerin zihinsel becerilerini geliştiren bir araç olarak öğretmenlere önerildiği ve bu doğrultuda Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü tarafından öğretmenlere zekâ oyunları öğreticilik kursu verildiği bilinmektedir. Zekâ oyunları “Akıl Yürütme ve İşlem Oyunları, Sözel Oyunlar, Geometrik Mekanik Oyunlar, Hafıza Oyunları, Strateji Oyunları ve Zekâ Soruları” olmak üzere altı türe ayrılmaktadır. Bu araştırmada öğrencilere Serbest Etkinlik dersinde zekâ oyunları oynatılmıştır. Serbest Etkinlik dersinde, öğrencilerin eğlenerek öğrenmeleri, okul Zekâ Oyunlarının İlkokul Öğrencilerine Yansımaları: çocukların kendilerini rahat hissetmeleri, yaratıcılıklarını geliştirmeleri, yardımlaşma, empati, öz güven gibi pek çok kişilik özelliklerini geliştiği gözlenmiştir.

 

 

 

 

Okul Başarısını Sağlayan, Öğrenciyi Kolaylaştıran Koşullar

·         Öğrencinin gelişim düzeyine uygun olan bir sınıfta eğitim görmesi, öğrenme materyelinin çocuğa ne çok güç, ne de çok kolay gelmesi.( Eğitim materyallerin etkisi)

·         Ders programının ve derslerin içeriğinin, öğrencinin olgunluk ve gelişim özelliklerine uyması, teorik dersler kadar pratik derslere ve uygulamalara yer verilmesi. ( Uygulamalı şeklinde öğrenme)

·         Öğretim yönteminin derse, konuya ve öğrencinin niteliklerine göre ayarlanması, öğretim sırasında öğrencinin birden fazla duyu organının uyarılmasına özen gösterilmesi, araç – gereç kullanarak öğretiminin canlı kılınması yerine göre bireysel çalışma ya da grup çalışmasına yer verilmesi, öğrencinin aktif kılınması. ( Öğrencilerin görsel algı, işitsel algı, üretkenlik ve düşünme becerilerin en üst seviyelere çıkaran eğitim metodu akıl ve zeka oyunları ile yapılan eğitimlerdir)

·         Öğretmenin planlı ve programlı olması, öğrenmede adım adım ilerlenmesi, öğrenme materyalinde basitten karmaşığa, somuttan soyuta, bilinenden bilinmeyene geçilmesi, alıştırmalarda belli bir düzenin bulunması. ( Somut materyallerin etkisi)

·         Doğru davranışın pekiştirilmesi, ödüllendirme yoluyla öğrencide öğrenme isteği ve hevesinin uyandırılması, ona düzenli çalışma alışkanlığının kazandırılması. ( Eğlenceli etkinliklerle öğrencilerin motivasyonu en üst seviyeye çıkarma etkisi)

·         Çocuğun yaşı kaç olursa olsun, içinde bulunduğu öğretim basamağı ne olursa olsun eğitimin amacı : ” Bireyi yetenek, beceri, ilgi ve istekleri düzeyinde ve doğrultusunda en iyi şekilde yetiştirmektir.” Eğitimin amacına ulaşması, ancak çocuğu tanımakla mümkün olur. ( Akıl ve Zeka oyunları eğitimlerinde çocukların ahngi alanda yetenekli, hangi alanda eksikleri varsa ortaya çok rahatlılıkla ortaya çıkarılmaktadır)

 

ÖZET OLARAK

 ZEKA OYUNLARIN ÖĞRENCİLERE KATKILARI:

Zekâ oyunlarının, öğrencilerin zihinsel becerilerinin farkına varmasını sağlaması, bu becerilerini geliştirmesi, öğrencilerin günlük hayatta karşılaştıkları sorunlar karşısında bunları çözmeye yönelik özgün ve farklı stratejiler geliştirmesi, üst düzey düşünme becerilerini geliştirmesi, kararlarını hızlıca ve doğru biçimde verebilmesi, bireysel ve grupla çalışma becerilerini geliştirmeyi sağlaması amaçlanmaktadır.

Eğitimin her kademesindeki öğrencileri üst düzey düşünme becerilerini geliştirmeleri için cesaretlendirmek eğitimin en önemli hedeflerindendir. Öğrencilerimize üst düzey düşünme becerilerini kullanmayı öğrettiğimiz zaman, onlara yalnızca 21. yüzyılın bilgi çağı için gerekli olan esnekliği ve uyum sağlama yeteneğini değil aynı zamanda nitelikli bir insan olmayı öğretmiş oluyoruz. Üst düzey düşünme becerilerinin temel noktası, bireyin öğrendiklerinin kalıcılığını arttırabilmek ve öğrendiklerini ihtiyaçlarına uygun olarak değiştirerek, düzenleyerek hayatın içinde kullanabilmektir. Bireylerin, öğrendiklerini zihninde anlamlandırabilmesi ve kullanabilmesi gerekmektedir. Üst düzey düşünme becerileri öğrencilerin matematik, fen, resim, drama, dil becerileri gibi akademik öğrenmelerini kolaylaştırmanın yanı sıra günlük yaşam problemlerini çözmelerinde de yardımcı olmaktadır. Zekâ oyunları ile ilgili yapılan çalışmalar incelendiğinde, zekâ oyunlarının saldırganlık, matematiksel beceriler/ matematik öğretimi matematiksel muhakeme yeteneği, problem çözme ve akıl yürütme, üstün yetenekli öğrenciler, geometrik düşünme düzeyi, zihinsel beceri düzeyi , bilişsel ve duyuşsal etkileri, uzamsal beceri , dikkat ve görsel algı, strateji kullanma, problem çözme becerisi, eleştirel düşünme becerisi gelişmesinde büyük katkı sağlamaktadır.